Արցախում դիտորդական առաքելությանն ուղղված ֆինանսական աջակցությունը պետական ֆինանսական միջոցների տնօրինման լիազորության չարաշահում է
07.01.2020ՀՀ կառավարության 2019 թ․ օգոստոսի 22-ի թիվ 1058-Ն որոշմամբ՝ Արցախում 2019 թ․ սեպտեմբերին տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններին դիտորդական առաքելության իրականացմանը աջակցություն ցուցաբերելու նպատակով ՀՀ վարչապետի աշխատակազմին հատկացվել է 33 միլիոն 680 հազար ՀՀ դրամ՝ «Իրազեկ քաղաքացիների միավորման Ստեփանակերտի գրասենյակ» խորհրդատվական հասարակական կազմակերպությանը և «Թրանսփարենսի ինթերնեյշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնին համապատասխանաբար 16 միլիոն 200 հազար և 17 միլիոն 480 հազար ՀՀ դրամ տրամադրելու նպատակով։
Որոշման տեղեկանք-հիմնավորման մեջ մասնավորապես նշվել է․ «Ս․թ․ սեպտեմբերի 8-ին Արցախում կայանալիք ՏԻՄ ընտրություններին դիտորդություն իրականացնելու համար ՑԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆ ԵՆ ՀԱՅՏՆԵԼ «Իրազեկ քաղաքացիների միավորում» ՀԿ-ն և «Թրանսփարենսի ինթերնեյշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնը»։ (Ընդգծումը մերն է):
«Իրավական ուղի» հասարակական կազմակերպությունը հարցում է ներկայացրել ՀՀ կառավարության աշխատակազմ՝ փորձելով ճշտել՝ ե՞րբ և ի՞նչ ձևով է արտահայտվել նշված կազմակերպությունների կողմից Արցախում կայանալիք ՏԻՄ ընտրություններին դիտորդություն իրականացնելու ՑԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆԸ։ Միևնույն ժամանակ, ՀՀ կառավարության աշխատակազմին ուղղված նույն գրությամբ «Իրավական ուղի» ՀԿ-ն պաշտոնապես ցանկություն է հայտնել Արցախի Հանրապետությունում առաջիկայում կայանալիք նախագահական և խորհրդարանական ընտրություններին հանդես գալ դիտորդական առաքելությամբ՝ ակնկալելով բյուջետային աջակցություն նույն պայմաններում, ինչ վերը նշված երկու կազմակերպությունները։
Հարցմանն ի պատասխան ՀՀ կառավարության աշխատակազմը հայտնել է հետևյալը․ ««Իրազեկ քաղաքացիների միավորման Ստեփանակերտի գրասենյակ» ՀԿ-ին և «Թրանսփարենսի ինթերնեյշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնին դրամաշնորհը հատկացնելու կառավարության որոշումն ընդունվել է՝ հաշվի առնելով, մասնավորապես, կազմակերպությունների՝ դիտորդական առաքելությունների կազմակերպման ԵՐԿԱՐ ՏԱՐԻՆԵՐԻ ՓՈՐՁԸ։ Վերջիններս հանգուցային դեր են զբաղեցրել առնվազն երկու համապետական ընտրությունների դիտորդական առաքելություններում և առնվազն չորս տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններում։ (․․․)
Արցախում 2019 թվականի սեպտեմբերին տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններին դիտորդական առաքելություն իրականացնելու ՆԱԽԱՁԵՌՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵԿԵԼ Է ՎԵՐՈՆՇՅԱԼ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՑ, և հաշվի առնելով Արցախի ժողովրդական զարգացմանը՝ ընտրական գործընթացների թափանցիկության ապահովմանն օժանդակելու ՀՀ Կառավարության պատրաստակամությունը՝ որոշում է կայացվել դիմած երկու կազմակերպություններին էլ աջակցություն ցուցաբերել մոնիտորինգի իրականացման հարցում (․․․)»։
«Ինչ վերաբերում է համապատասխան կազմակերպությունների ՑԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՐՏԱՀԱՅՏՄԱՆ ՁԵՎԻՆ, ապա վերջինս տեղի է ունեցել մի շարք քննարկումների արդյունքում (․․․): (․․․) [Ն]ախքան որոշման ընդունումը կազմակերպությունների կողմից արտահայտված ՑԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՓԱՍՏԱԹՂԹԱՎՈՐՎԱԾ ՉԵՆ ԵՂԵԼ (․․․)։ (Ընդգծումները մերն են):
Ինչ վերաբերում է մեր հայտնած ցանկությանը, ապա ՀՀ կառավարության աշխատակազմը մերժել է մեր առաջարկությունը՝ հետևյալ հիմնավորմամբ․ «Հաշվի առնելով այն, որ «Իրավական ուղի» իրավապաշտպան ՀԿ-ն ՀԻՄՆԱԴՐՎԵԼ Է 2019 ԹՎԱԿԱՆԻՆ, գտնում ենք, որ այն չի համապատասխանում որոշման ընդունման հիմք հանդիսացած վերոնշյալ չափորոշիչներից առնվազն հիմնականին՝ այն է չունի դիտորդական առաքելության կազմակերպման փորձ կամ առնվազն չի ներկայացրել վերոնշյալ չափորոշիչներին համապատասխանության համար համապատասխան հիմնավորումներ։ ՀԱՍԱՐԱԿԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅԱՆ (ԲԱՅՑ ՈՉ ԴՐԱ ՀԻՄՆԱԴԻՐՆԵՐԻ ԿԱՄ ՈՐՈՇ ԱՆԴԱՄՆԵՐԻ) ԿՈՂՄԻՑ ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆ ՓՈՐՁԻ ԱՌԿԱՅՈՒԹՅԱՆ ԴԵՊՔՈՒՄ, առաջարկում ենք համապատասխան հիմնավորումներ ներկայացնել վարչապետի աշխատակազմ (․․․)։» (ընդգծումները մերն են):
Սակայն մեր մեկ այլ հարցման արդյունքում պարզվել է, որ նշված երկու կազմակերպություններից մեկը՝ «Իրազեկ քաղաքացիների միավորման Ստեփանակերտի գրասենյակ» խորհրդատվական հասարակական կազմակերպությունը, պետական գրանցում է ստացել միայն 2019 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈՒԼԻՍԻ 23-ԻՆ, հետևաբար չէր կարող որևէ ոլորտում, այդ թվում՝ դիտորդական առաքելությունների կազմակերպման ոլորտում ԵՐԿԱՐ ՏԱՐԻՆԵՐԻ ՓՈՐՁ ունենալ։ Ընդ որում, այդ ՀԿ հիմնադիրները հինգ ֆիզիկական անձ են (որոնցից մեկը քաղաքացի Դանիել Իոաննիսյանն է), այլ ոչ թե մեկ այլ կազմակերպություն։
ՀՀ կառավարության աշխատակազմին ուղղված մեր մեկ այլ հարցադրման արդյունքում պարզվել է, որ նշված երկու կազմակերպությունների «ընտրության համար մրցույթ չի անցկացվել», իսկ Կառավարության կողմից մեզ ներկայացված չափորոշիչները «որևէ իրավական ակտով սահմանված չեն», ուստի հանրության ու շահագրգիռ կազմակերպությունների համար հասանելի չեն եղել։
Նշված փաստերի վերլուծության արդյունքում «Իրավական ուղի» հասարակական կազմակերպությունը արձանագրում է հետևյալը․
1) Առանց մրցութային որևէ ընթացակարգի կամ գոնե որոշակի չափորոշիչների իրավական ամրագրման` հասարակական կազմակերպությունների ֆինանսական աջակցությունն ինքնին պետական ֆինանսական միջոցների տնօրինման լիազորության չարաշահում է և պատշաճ վարչարարության սկզբունքի խախտում։ Այլ կերպ՝ նշված երկու կազմակերպություններն ընտրվել են «ՏՆԱՅՆԱԳՈՐԾԱԿԱՆ» ԵՂԱՆԱԿՈՎ։
2) Նշված երկու կազմակերպությունների ընտրությունը բացատրելիս ՀՀ կառավարության աշխատակազմը ներկայացրել է հիմնավորումներ, որոնք չեն վերաբերվում և չէին էլ կարող վերաբերվել այդ կազմակերպություններից առնվազն մեկին (ԵՐԿԱՐ ՏԱՐԻՆԵՐԻ ՓՈՐՁ չէր կարող ունենալ 2019 թվականի հուլիսին գրանցված ՀԿ-ն):
3) Ծանրակշիռ հիմքեր կան ենթադրելու, որ այդ երկու կազմակերպություններն ընտրվել են՝ հաշվի առնելով դրանց նկատմամբ ԻՇԽՈՂ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՈՒԺԻ ՈՒՆԵՑԱԾ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՀԱՏՈՒԿ ՎԵՐԱԲԵՐՄՈՒՆՔԸ։
4) ՀՀ կառավարության աշխատակազմը ԱԿՆՀԱՅՏ ԽՏՐԱԿԱՆ ՎԵՐԱԲԵՐՄՈՒՆՔ է դրսևորել «Իրավական ուղի» ՀԿ նկատմամբ, քանի որ մեր կազմակերպությունը հիմնադրվել է ավելի վաղ, քան «ցանկության» հիման վրա պետական ֆինանսավորում ստացած ՀԿ-ներից մեկը։ Ընդ որում, մեր կազմակերպության համահիմնադիրներից մեկն ունի լուրջ փորձառություն ընտրական գործընթացներում դիտորդության, իսկ մյուսը՝ Արցախում մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում։
5) Նշված փաստերը պետք է ստանան նաև ՔՐԵԱԻՐԱՎԱԿԱՆ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆ, քանի որ առերևույթ համապատասխանում են վատնման հանցակազմին՝ վերջին շրջանում ՀՀ իրավապահ մարմինների կողմից այդ հանցակազմին տրվող մեկնաբանության համատեքստում։
«Իրավական ուղի» հասարակական կազմակերպությունը վերահաստատում է իր մտադրությունը՝ իրականացնելու դիտորդական առաքելություն առաջիկայում Արցախի Հանրապետությունում կայանալիք համապետական ընտրություններում՝ հաշվի առնելով դրանց հույժ կարևորությունն Արցախի ինքնորոշման իրավունքի ճանաչման և ժողովրդավարության ամրապնդման տեսանկյունից։ Այդ մտադրությունը իրագործելու համար մենք ձեռնարկելու ենք անհրաժեշտ միջոցներ՝ անկախ ՀՀ կառավարության խտրական վերաբերմունքից և հնարավոր խոչընդոտներից։
